Zeeland. Kapelle. Weg naar het Stomme Kruis. 2011 – 2014
In 2011, zeker acht jaar nadat ik begon te werken aan het Zielst project, de oude titel van de reeks die nu “In Scheldewind” heet, had ik weinig verwachtingen nog nieuwe plekken te vinden. Een onopvallende smalle doodlopende weg in het dorp Kapelle waar ik zo vaak was langsgefietst bracht me naar een lapje grond dat ik in korte tijd meer dan welke andere plek zou gaan koesteren. Alsof ik in een oud verhaal terechtkwam, dat ik nog niet kende, maar meteen vertrouwd aanvoelde. Misschien riep het onbewust de moestuin achter mijn geboortehuis in me op, terwijl ik hier nu juist het sterkst gevoeld heb dat wat de beweegredenen ook zijn om iets te fotograferen nostalgie geen enkele rol speelt. Alles was hier interessant, de lindeboom waaronder boomstammen onder een dekzeil liggen opgeslagen, daaromheen een ratjetoe aan houtopslag en karren, emmers, zeven, etc. Daarnaast wat appel/perenbomen, een glazen kas, vijg en pruim in een innige verstrengeling. Achter een schuur een stuk of wat morellenbomen en nog een kas met kiwi- en druivenstruiken, daarachter een stuk of acht kersenbomen en een afgedankte caravan. Verderop waar het eindigt op het treinspoor nog wat bessenstruiken. En alles werd afzonderlijk omringd door hekken en paaltjes. Rondom de kersenbomen hoge palen die onderling met elkaar waren verbonden door draden. Om alle palen en paaltjes zaten plastic zakken gebonden voor het beschermen van de blauwe netten. Alles was mooi hier, alles moest worden gefotografeerd. In nog geen jaar (drie bezoeken) was het een klein heiligdom geworden. De manier waarop ik hier fotografeerde vond zijn weerslag in het hele project.
Een jaar nadien ontdekte ik pas de naam van de weg waaraan dit perceel ligt: Weg naar het Stomme Kruis. Een blik op een aantal topografische kaarten leerde me dat deze weg door de aanleg van de spoorlijn eind 19e eeuw, in tweeën is gesplitst, waardoor het begin van deze weg veroordeeld was tot een doodlopende weg, waar niemand iets te zoeken heeft. Aan de andere kant van het spoor ligt het langste deel van deze weg, die eeuwenlang onderdeel is geweest van de route naar Kloetinge en Goes. Inmiddels is ook dat verleden tijd. Toen ik navraag deed naar de betekenis van deze merkwaardige naam bleek niemand het te weten. Een op het dorp wonende historicus moest ook het antwoord schuldig blijven. Misschien had er aan het begin van de weg een lindeboom gestaan met daaronder een kruis. Het woord stom zal zeker niet dezelfde betekenis hebben gehad, maar welke dan, hij wist het niet. De eigenaar van het perceel wist het ook niet, maar misschien had het te maken met een plek vlakbij de huidige begraafplaats, daar waar nu nog een linde staat. Terdoodveroordeelden zouden hier zijn opgehangen aan een kruis. De mensen vonden de straffen veel te zwaar, vandaar het ontstaan van het woord stom. Een vertaalster opperde dat het misschien iets te maken had met de vorm van het kruis, een wat logge stompe vorm. De gemeentearchivaris van Goes die ook archivaris in Kapelle is, beaamde de mogelijkheid van een kruis onder een linde. Maar, zei hij resoluut, er is nooit rechtgesproken in Kapelle en om die reden is er dus ook nooit iemand opgehangen of gekruisigd hier. Het enige nieuwe feit dat hij me vertelde was dat hij één plaats gevonden heeft in archiefstukken waar geschreven wordt over de Weg naar het Stenen Kruis. Maar hoe is het steen stom geworden? Als niemand het weet zeg ik het: in de loop der tijd werd Kapelle een protestants dorp. De kruisen langs de wegen verloren hun functie, want alleen katholieken geloven dat een kruis een verbinding met god tot stand brengt. Voor een protestant is een kruis doofstom: het hoort niet en het spreekt niet.
Wordt verder onderzocht.
Weg naar het Stomme Kruis / thumbs
This text is going to be translated into English. Please be patient. It may take a while.
In the translation of the title I used the word Silent. Because I do not know the exact meaning of Stomme Kruis, I think Silent comes quite close to what I believe Is the right meaning. Trying to find out what the real meaning of Stomme kruis is, is a subject of the text.
Road to the Silent Cross / thumbs